Dışa şaşılık ya da ekzotropya, gözlerin yanlış hizalandığı bir veya iki gözün burundan uzaklaşarak dışarıya doğru kaydığı bir göz kusurudur. Ekzotropya, şaşılığın sık görülen bir formdur. Herhangi bir yaştaki herkeste görülebilir. Küçük çocuklarda ekzotropya, tüm şaşılıkların yüzde 25’ini oluşturur.

Dışa Şaşılık Belirtileri Nelerdir?

Odaklanamayan ve birbirleriyle koordine çalışmayan gözler, görme ve fiziksel sağlıkla ilgili çeşitli sorunlara neden olabilirler.

Gözler bir noktaya odaklanamazsa, beyne iki farklı görüntü gönderilir. Bir görüntü, düz bakan gözün gördüğü ve diğeri ise kayan gözün gördüğü görüntüdür. Çift görmeyi önlemek için, ambliyopi olarak adlandırılan kayan gözde tembellik ortaya çıkar. Beyin zaman içinde kayan gözdeki görüntüyü görmezden gelir. Bu da kayan gözün zayıflamasına, o gözde bozulmaya veya görme kaybına neden olur.

Her iki gözde de farklı zamanlarda dışa kayma olabilir. Kişi sık sık gözlerini ovar. Parlak ışığa ya da uzaktaki nesnelere bakarken kişi bir gözünü kısar ya da kapatır. Gözde dışa kayma olması; baş ağrısı, okuma sorunları, göz yorgunluğu, bulanık görme ve üç boyutlu görüntünün zayıflaması gibi başka problemlere de yol açar.

Bu kişilerde ilerleyen dönemde uzağı görme kusuru olan miyop sık olarak ortaya çıkar. Yapılan bir araştırmaya göre gözlerinde ara ara kayma olan çocukların %90’ından fazlasında 20’li yaşlara gelindiğinde miyop gelişir. Miyop gelişiminde ekzotropyanın çocuklukta tedavi edilip edilmemesinin bir rolü yoktur.

Gözlerde Dışa Kayma Nedenleri

Ekzotropya, göz kaslarında bir dengesizlik olduğunda veya beyindeki görme merkezi ile göz arasında bir sinyal sorunu bulunduğunda ortaya çıkar. Bazen katarakt veya inme gibi bir sağlık sorunu, rahatsızlığın oluşmasına neden olur. Ekzotropya kalıtımsal olarak ebeveynlerinden çocuğa aktarılabilir.

Şaşılığı olan çocukların yaklaşık yüzde 30’unda aynı durumda olan bir aile bireyi bulunur. Aileden kimsede gözde kayma yoksa, ve kişinin altta yatan başka bir hastalığı da yoksa çoğu zaman şaşılığın nedeni saptanamaz.

Televizyon izlemek, video oyunları oynamak veya bilgisayar başında çalışmaktan kaynaklandığı düşünülmüyor. Ancak bu faaliyetler, gözlerde yorgunluğa neden olarak, ekzotropya’nın kötüleşmesine yol açabilirler.

Ekzotropya Tanısı Nasıl Konur?

Tanı genellikle aile öyküsü ve görme testi yapılarak konur. Göz kayması  sorunlarında uzmanlaşmış bir göz doktoru, bozukluğun teşhisini kolaylıkla yapabilir. Teşhis koyabilmek için doktorunuz size belirtiler, aile geçmişi ve diğer sağlık sorunlarına ilişkin sorular sorar. Ayrıca çeşitli görme testleri de yapar. Bu testlerden bazıları:

• Okumayı bilen çocuklarda harf kartelasından harfleri okutmak
• Işık yansımalarını görmek için gözlerin önünde bir dizi mercek yerleştirme
• gözlerin nasıl odaklandığını değerlendiren testler
• göz bebeklerini genişletmek ve göz dibi incelemesine yardımcı olmak için  göz damlaları kullanmak

Gözlerde Dışa Şaşılık Tedavisi

Ekzotropya, yaşamın başında ortaya çıktığı ve kaymanın nadir olduğu durumlarda, doktorunuz sadece takip önerebilir. Kayma kötüleşmeye başlarsa veya özellikle görme ve göz kasları halen gelişmekte olan bir çocukta iyileşme görülmezse, doktorunuz tedavi önerilebilir. Tedavinin amacı, gözleri olabildiğince hizalandırmak ve görmeyi geliştirmektir. Tedaviler şunları içerir:

• Gözlükler: Yakın ya da uzağı görme sorunlarını düzeltmeye yardımcı olan gözlükler, gözlerin hizalanmasına yardımcı olur.
• Kapama: Ekzotropyaya sahip insanlar kayma olmayan gözü kullanma eğilimindedir, bu nedenle kayan gözdeki görme zayıflayabilir ve ambliyopya adı verilen göz tembelliği ortaya çıkabilir. Bu nedenle günde birkaç saat kaymayan göz kapatılarak diğer göz çalıştırılır.
• Egzersizler: Doktorunuz odaklanmayı iyileştirmek için çeşitli göz egzersizleri önerebilir.

Bazı durumlarda, doktorunuz göz kaslarını yeniden düzenlemek için ameliyat önerebilir. Ameliyat bir çocuk için genel anestezi altında ve bir yetişkin için lokal uyuşturucu ajan kullanılarak yapılır. Bazen ameliyatın tekrar edilmesi gerekir. Yetişkinlerde, ameliyat genellikle görme düzeyini iyileştirmez ve sadece estetik kaygılar nedeniyle yapılır.